Bệnh men gan cao bất thường là tình trạng các tế bào gan đã bị tổn thương. Nếu men gan không được ổn định trong thời gian dài có thể dẫn đến nguy cơ giảm tuổi thọ, biến chứng thành các bệnh lý nguy hiểm và tử vong.
Thế nào là tăng men gan?
Gan là một trong những bộ phận có vai trò rất quan trọng trong cơ thể, cơ quan này có chức năng chống độc của cơ thể, mọi chất độc khi vào cơ thể đều được xử lý ở gan. Tế bào gan luôn chịu tác động của những tác nhân độc hại. Men gan là một loại enzym nằm trong tế bào gan.
Thông thường khi tế bào gan chết đi do lão hóa thì có một lượng men gan được giải phóng vào máu ở nồng độ dưới 40UI/L (chỉ số này gần như cố định ở người bình thường). Men gan bình thường có các chỉ số sau: AST: 20 – 40 UI/L, ALT: 20 – 40 UI/L, GGT: 20 – 40UI/L, phosphatas kiềm: 30 – 110 UI/L. Dấu hiệu men gan cao là khi các chỉ số này cao hơn ở mức thông thường. Vì một số nguyên nhân như uống nhiều bia rượu, nhiễm virus, dùng thuốc hạ sốt, giảm đau, thuốc hạ mỡ máu… làm cho các tế bào gan bị tổn thương, hoặc các tế bòa gan bị hủy hoại sẽ giải phóng men vào máu.
Nguyên nhân gây bệnh men gan cao
Bệnh men gan cao thường gặp ở những người bị viêm gan hoặc các bệnh lý khác của bệnh gan do uống rượu, bia, do môi trường hoặc do sử dụng thuốc không đúng quy định.
Viêm gan: Hầu hết các loại viêm gan do virus đều có thể làm men gan cao. Tuy nhiên, viêm gan do các virus A, B, C, D, E làm men gan tăng ở mức độ cao hơn và thường gây ra tình trạng viêm cấp tính.
Đặc biệt tổn thương gan do virus được xếp vào mức độ rất nguy hiểm vì sau khi xâm nhập vào các tế bào gan, virus sinh sản rất nhanh, rất mạnh và phá hủy tế bào gan rất nhanh chóng, cho nên lượng men gan giải phóng ra càng nhiều. Do vậy, trong các trường hợp viêm gan cấp tính hoặc viêm gan tối cấp hoặc ung thư gan thì lượng men gan tăng nhanh một cách đột biến có khi lên tới 5.000 U/l.
Uống rượu, bia: Rượu, bia là nguyên nhân phổ biến nhất trong các trường hợp men gan cao; đặc biệt là rượu, là yếu tố hủy hoại tế bào gan khiến men gan tăng lên rất cao. Chất lượng của rượu, bia sẽ quyết định lượng men gan tăng lên cao hay thấp. Khi lượng men gan tăng do rượu thì loại AST thường tăng cao 2 – 10 lần trong khi đó lượng ALT tăng ít.
Uống rượu bia quá nhiều là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn tới bệnh men gan cao ở nam giới
Bệnh sốt rét: Khi bị sốt rét, đặc biệt là sốt rét ác tính sẽ khiến men gan có thể tăng cao do lúc này các tế bào của cả gan và thận đều bị tổn thương.
Bệnh về đường mật: Men gan tăng cao cũng có thể gây ra do các bệnh về đường mật như bệnh viêm đường mật, viêm túi mật, sỏi đường mật trong gan, teo đường mật bẩm sinh hoặc áp-xe gan.
Ngoài ra, một số bệnh lý khác như do ứ sắt, viêm gan tự miễn, bệnh lý tự miễn ở ruột non hay khi dùng một số thuốc để điều trị một bệnh nào đó cũng có thể khiến men gan tăng cao, chẳng hạn thuốc điều trị bệnh lao cũng gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa của tế bào gan, gây ngộ độc tế bào gan hoặc làm viêm gan cấp tính.
Những chỉ số trong men gan dự báo nguy hiểm
Chỉ số men gan cao là điều phản ánh tình trạng tế bào gan đang bị tổn thương, gan đang bị viêm. Nếu men gan tăng nhẹ dưới 2 lần thì hầu như chưa có biểu hiện triệu chứng gì, ở mức độ này sẽ không thể phát hiện nếu như không xét nghiệm.
Khi men gan có dấu hiệu tăng cao, sử dụng bia rượu nhiều sẽ gây nguy hiểm vì lượng acetaldehyt là chất độc được sản sinh ra khi sử dụng bia rượu sẽ phá hủy tế bào gan rất mạnh, có thể tế bào gan bị hủy hoại hàng loạt gây viêm gan cấp, hôn mê gan, nguy hiểm đến tính mạng. Mặc khác, men gan cao nếu không được điều trị sẽ dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, thậm chí gây ung thư gan.
Chỉ số AST và ALT trong men gan cao dự báo sẽ làm giảm dần tuổi thọ, tăng tỷ lệ tử vong từ 21 – 78%. Nếu chỉ số AST tăng gấp đôi thì sẽ tăng 32% nguy cơ tử vong, nếu tăng hơn gấp đôi thì nguy cơ tử vong sẽ lên đến 78%. Khi chỉ số ALT gấp đôi sẽ tăng 21% nguy cơ tử vong và khi tăng hơn gấp đôi, nguy cơ sẽ là 59%.
Phòng và điều trị men gan cao
Để ngăn ngừa và chữa bệnh men gan cao, cần bảo vệ tốt gan bằng cách áp dụng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hợp lý, hạn chế sử dụng rượu bia và các đồ uống có cồn, không hút thuốc lá, thuốc lào. Nên lưu ý trong chế độ ăn uống không ăn da, mỡ động vật, các thực phẩm chứa nhiều đường, nhiều dầu mỡ, tránh các gia vị cay nóng.
Sắp xếp chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tập thể dục nhẹ nhàng, không thức khuya, không nên làm các công việc nặng nhọc nhiều.
Sắp xếp chế độ nghỉ ngơi và luyện tập hợp lý để ngăn ngừa bệnh men gan cao
Với những người đã có tiền sử tăng men gan, cần đi xét nghiệm, kiểm tra chỉ số này thường xuyên để có hướng điều trị và dự phòng phù hợp.
Với những người có nguy cơ tăng men gan (người uống rượu bia nhiều, thừa cân, béo phì…), cần đặc biệt chú ý hạn chế uống rượu bia tối đa bởi có thể “tích tiểu thành đại”, nên ăn nhiều rau củ, hành tỏi.
Theo Sức khoẻ & Đời sống
