Cây xà sàng có tác dụng cường dương, làm ấm tử cung, sát trùng, chống ngứa. Bên cạnh đó, cây thuốc còn dùng điều trị rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp…
Tên khoa học: Cnidium monnieri.
Theo Đông y xa xưa, xà sàng có tác dụng cường dương, làm ấm tử cung, sát trùng, chống ngứa. Do vậy vị thuốc này không những tốt cho phái mạnh, giúp điều trị phong thấp đau nhức, lở ngứa mà còn được coi là thân dược giúp phụ nữ có tử cung lạnh không có thai hoặc điều trị viêm ngứa âm đạo rất tốt.
Theo kết quả nghiên cứu cho thấy tác dụng của xà sàng tử (quả của cây xà sàng) không chỉ dừng lại tại đó. Thuốc đều cho tác dụng tốt khi điều trị các chứng rối loạn nhịp tim, hạ huyết áp, cắt cơn hen suyễn, trừ đờm, chống dị ứng, cải thiện chức năng não, cải thiện trí nhớ, …..
Riêng đối với các bệnh liên quan đến phụ khoa, xà sàng tử thể hiện rõ vai trò điều chỉnh khí huyết làm ấm tử cung, đồng thời cho thấy tác dụng kháng khuẩn rõ rệt. Thuốc có tác dụng ức chế đối với tụ cầu khuẩn vàng nhờn thuốc, trực khuẩn mủ xanh, trùng roi và một số loại nấm gây lở ngứa,….
Thành phần hóa học:
Trong cây xà sàng có:
- Tinh dầu với thành phần chủ yếu của tinh dầu là chất L. pinen, camphen và bocnylisovalerianat.
- Chất ostola tinh thể không màu.
- Chất dầu màu đen xanh có thành phần chủ yếu là 92,66% axit béo khống no, 4,56% axit béo no và 0,38% chất không xà phòng hóa được, 3,27% glyxerin.
Theo đông y:
Xà sàng tử còn gọi hạt giần sàng. Đông y thường dùng xà sàng tử là hạt cây giần sàng phơi hay sấy khô. Xà sàng tử có vị cay, tính ấm, đắng bình, không độc.
Công dụng trừ phong, ráo thấp, sát khuẩn hết ngứa, ấm thận trừ phong thấp tý, ghẻ lở loét, phụ nữ khí hư, vùng âm hộ ngứa, sưng đau, tử cung lạnh vô sinh, nam giới liệt dương, chữa động kinh…
Liều dùng 4 – 12g dưới dạng thuốc sắc uống riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.
Một số bài thuốc từ cây xà sàng:
Chữa tai ướt, ngứa: Xà sàng tử, hoàng liên (hoặc hoàng đằng) mỗi vị 4g, khinh phấn (calômel) 1g. Tán nhỏ trộn đều, thổi vào tai.
Bạch đới khí hư: Xà sàng tử, phèn chua, hai vị bằng nhau, tán nhỏ. Nấu hồ trộn vào làm thành viên bằng qủa táo, bọc lụa hay gạc cho vào âm hộ. Thấy nóng bỏ ra. Có thể sắc để thụt rửa.
Lòi dom: Xà sàng tử 40g, cam thảo 40g, tán nhỏ, trộn đều. Ngày uống 9g, chia ra làm 3 lần uống (mỗi lần 3g). Đồng thời nấu nước xà sàng tử xông và rửa chỗ đau.
Chữa phụ nữ tử cung lạnh, không thụ thai: xà sàng tử 12g, ba kích 12g, ngũ vị tử 8g, phá cố chỉ 8g, nhục quế 8g; tất cả tán thành bột mịn, có thể làm thành viên, mỗi ngày uống 24g với nước sắc cây tơ hồng sao 30g làm thang.
Chữa bạch đới khí hư: xà sàng tử, phèn chua – 2 vị bằng nhau, tán nhỏ, nấu hồ trộn vào làm thành viên bằng quả táo, bọc lụa hay gạc đặt vào âm hộ, thấy nóng bỏ ra. Có thể sắc nước để rửa.
Chữa viêm âm đạo do trùng roi: xà sàng tử 30g, hoàng bá 9g, tán thành bột mịn, trộn với glycerogelatin làm thành thỏi nặng 2g, mỗi ngày đặt 1 thỏi vào âm đạo
Chữa bộ phận sinh dục lở ngứa: dùng xà sàng tử, lá sen, bèo ván – mỗi thứ 1 nắm, nấu thành nước xông và rửa (theo Nam dược thần hiệu) hoặc dùng xà sàng tử 30g, bạch phàn 6g sắc nước rửa (theo Tần Hồ tập giản phương).
Trị khí hư bạch đới: Xà sàng tử 12g, hoàng bá 10g, sơn thù nhục 10g, ngũ vị tử 8g, phục linh 12g, xa tiền tử 10g, hương phụ chế 10g, tục đoạn 10g, bồ cốt khí 8g. Nếu khí hư ra đỏ thì thêm bạch giao 10g, a giao 10g cắt vụn cho vào thuốc đã sắc xong hòa tan mà uống. Cách sắc như bài trên.
Trị liệt dương: Xà sàng tử 200g, ngũ vị tử 100g, thỏ ty tử 100g, tất cả nghiền nhỏ hòa mật, quết nhuyễn làm viên bằng hạt ngô. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 30 viên với rượu ấm; không uống được rượu thì pha rượu vào nước nóng mà uống để dẫn thuốc nhanh.
Trị không có kinh mà khí hư trắng hoặc đỏ:
Xà sàng tử 100g, phèn chua phi khô 100g, hai thứ giã nhỏ, trộn đều hòa với dấm làm viên vừa phải đặt vào âm hộ. Ngày làm 1 lần.
Trị âm hộ sưng đau: Xà sàng tử 12g, ba kích 10g, ngưu tất 10g, đỗ trọng 12g, tục đoạn 10g, địa hoàng 10g, hoàng bá 10g. Nước vừa đủ sắc còn một nửa, uống 2 lần trong ngày.
Trị đàn bà hay ngứa âm hộ: Xà sàng tử 40g, bạch phàn 8g. Sắc nước rửa hằng ngày.
Sau đẻ, sa tử cung: Hạt xà sàng 200g, ô mai 14 quả. Sắc nước rửa ngày 5 – 6 lần. Đàn bà âm hộ đau cũng dùng nước này ngâm rửa.
Lưu ý:
Không có.
Mua bán dược liệu:
Giá bán tham khảo: 250 – 360k/kg.
