Thiên nam tinh

Mô tả cây thuốc Dược Liệu Thiên Nam Tinh:

Thiên nam tinh là cây thảo sống lâu năm cao 40-80cm. Củ tròn tròn đường kính 4-5cm, mang nhiều rễ con. Thường chỉ có 1 lá duy nhất mọc thẳng từ củ, có cuống dài 25cm, xẻ thành nhiều thùy (10-13) hình mác hẹp; đầu có đuôi. Cụm hoa là một bông mo không phân nhánh, màu tím nhạt, mang nhiều hoa không cuống. Quả mọng, màu đỏ tươi. Hoa tháng 3-6.

Nơi sống và thu hái:

Loài của Ấn Độ, Trung Quốc, Lào, Thái Lan và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc hoang ở chỗ ẩm ướt vùng núi cao Lào Cai (Sapa), Lâm Ðồng (Ðơn Dương). Thu hái rễ vào mùa thu đông khi cây tàn, loại bỏ rễ con, đồ chín phơi khô ta gọi là Sinh nam tinh. Khi dùng, ngâm mềm, thái mỏng rồi ngâm nước có phèn và gừng, phơi khô, tẩm nước gừng, sao thơm (làm cho hết ngứa hay còn ngứa ít mới dùng), ta được Chế nam tinh. Nếu tẩm với mật bò thì được Ðởm nam tinh.

Cây Thiên Nam Tinh

 Bộ phận dùng, sơ chế: Thân, rễ củ được đào vào mùa thu hoặc mùa đông. Sau khi bỏ rễ xơ và vỏ rễ phơi khô dưới nắng và thái thành lát mỏng.

Bảo quản Dược liệu: Để nơi khô, thoáng, tránh sâu, mọt.

Thành phần hóa học: Tinh bột, saponin, chất nhày.

Tính vị: Vị đắng, cay, tính ôn.

Quy kinh: Vào kinh can, phế và tỳ.

Tác dụng của Thiên nam tinh: Táo thấp, hóa đàm, khu phong, tán kết, tán ứ, giảm đau.

Chủ trị, phối hợp:

+ Ho đờm ẩm biểu hiện như đờm nhiều, loãng và trắng và cảm giác tức ngực dùng Thiên nam tinh với Bán hạ, Trần bì và Chỉ thực trong bài Đạo Đờm Thang.

+ Nhiệt đờm ở Phế biểu hiện như ho có đờm nhiều, vàng và đặc và cảm giác tức ngực dùng Thiên nam tinh với Hoàng cầm và Thiên hoa phấn.

+ Đờm phong biểu hiện như hoa mắt, chóng mặt, khò khè, liệt mặt, co giật và cơn co giật kiểu uốn ván dùng Thiên nam tinh với Bán hạ, Thiên ma và Bạch phụ tử.

Liều dùng: 5-10g.

Độc tính: Có độc tính, không dùng quá liều. Dùng với sự chỉ dẫn của thầy thuốc.

Kiêng kỵ: Phụ nữ có thai cấm dùng.