Cây gai cho rễ có tác dụng thanh nhiệt, tán ứ, lợi tiểu, an thai. Dùng chữa đại tiện ra máu, bị các chấn thương ứ máu, tê bại phong thấp.
Tên khoa học: Boehmeria nivea.
Cây gai, còn gọi là cây lá gai, trữ ma, gai tuyết, chiều đủ (Dao), bâu pán (Tày), hạc co pán (Thái)…
Cây gai mọc hoang và được trồng rộng rãi trong nhân dân để lấy sợi làm lưới đánh cá, dùng lá làm bánh ăn và lấy rễ để làm thuốc chữa bệnh.
Rễ gai có tác dụng thanh nhiệt, tán ứ, lợi tiểu, an thai. Dùng chữa đại tiện ra máu, bị các chấn thương ứ máu, tê bại phong thấp. Rễ gai còn chữa chứng đái ra máu, sưng đau hậu môn, viêm tử cung…
Thành phần hóa học:
Rễ chứa flavonoid rutin. Toàn cây có acid cyanhydric. Hạt có dầu béo, nhiều acid tự do.
Theo đông y:
Củ gai có tác dụng tả nhiệt (thanh nhiệt), tán ứ, thông các chứng lâm (đi đái dắt) điều trị sang lở, thông tiểu tiện, an thai.
Thường dùng chữa động thai đau bụng ra huyết, sa, viêm tử cung, trĩ, xích bạch đới, đái dắt, đái đục, đái ra máu, mụn lở.
Ngày 12 – 20g dạng sắc, bột, viên.
Dùng an thai chỉ uống 2 – 3 ngày.
Dùng ngoài, rễ tươi giã đắp hoặc đun nước để rửa.
Thu hái và chế biến: Thu hái quanh năm, tốt nhất vào mùa thu, đông. Rễ được đào lên rửa sạch, thái lát, phơi hoặc sấy khô.
Một số bài thuốc từ cây gai:
Bổ an thai: Rễ cây mới hái hoặc phơi khô 30g sắc với 600ml nước cô còn 200ml chia làm 3 lần uống trong ngày, chỉ 1-2 ngày là có kết quả
Lợi tiểu: Rễ gai 30g, sắc uống ngày 1 lần. Dùng 3-5 ngày.
Chữa đái dắt do nhiệt: Rễ gai 30g, mã đề 30g, hành tươi 3 nhánh, sắc uống ngày 1 lần. Uống 3 – 5 ngày.
Cầm máu vết thương nhẹ: Lá gai tươi rửa sạch, giã nát đắp vào vết thương, băng lại có tác dụng cầm máu tốt.
Trị người nóng, tiểu tiện đỏ do nhiệt: Rễ gai 20g, lá cây cối xay 20g, nhân trần 15g, cát căn 10g, nước 400ml. Tất cả rửa sạch, cho vào ấm đun sôi kỹ, dùng uống thay trà trong ngày. Dùng 5 – 7 ngày.
Trị nước tiểu nước trắng đục như nước vo gạo do nhiệt: Rễ gai 30g, rau dừa nước 20g, thổ phục linh 20g, đinh lăng 16g, trinh nữ 16g, thương nhĩ 16g. Cho tất cả vào ấm đất cùng với 1.000ml nước sắc còn 250ml, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng 5 – 7 ngày.
Làm mụn nhọt giảm sưng đau và chóng mưng mủ: Lấy rễ gai và rễ cây vông vang, 2 thứ lượng bằng nhau, rửa sạch, giã nát đắp vào chỗ mụn nhọt ngày 1 lần. Làm 3 lần.
Dưỡng huyết, an thai: Rễ cây gai tươi 30g sắc với 600ml nước, cô làm 200ml, chia làm 3 lần uống trong ngày. Hoặc: Rễ gai tươi 50g, hồng táo 10 quả, gạo nếp 100g; sắc rễ gai lấy nước nấu với gạo và hồng táo thành cháo, chế thêm gia vị, chia ra ăn vài lần trong ngày. Dùng 2-3 ngày, không nên dùng kéo dài.
Đại tiện, tiểu tiện ra máu: lấy 15-20g lá, rễ gai sắc nước uống trong ngày.
Phụ nữ bị sa tử cung: rễ gai khô 30g, sắc với 600ml nước, chia uống nhiều lần trong ngày. Uống liên tục 3-4 ngày.
Phụ nữ có thai bị ra huyết dọa sẩy, có thai bị đau bụng:
- Rễ gai tươi 4 phần, tía tô 1 phần, lá ngải cứu 1 phần (một phần khoảng 12g) sắc với nước uống trong ngày.
- Rễ gai 2 phần, ngải cứu một phần, cành tía tô 2 phần (1 phần khoảng 4g), băm nhỏ, phơi khô sắc với 400ml nước, cô còn 100ml uống hết một lần trong ngày. Nếu có rỉ máu thì cho thêm 10g lá huyết dụ.
- Rễ gai mới hái hoặc đã phơi khô 30g, sắc với 600ml nước, cô lại còn 200ml, chia làm 3 lần uống trong ngày. Uống 1-2 ngày sẽ đỡ.
Làm mụn nhọt chóng mưng mủ, giảm sưng đau: rễ gai và rễ vông vang (2 thứ bằng nhau) giã nát đắp lên mụn nhọt. Đắp liền 1-2 ngày.
Lưu ý:
Không phải bệnh thực nhiệt không dùng.
Mua bán dược liệu:
Giá bán tham khảo:
Rễ gai tươi: 290k/kg.
Rễ gai khô: 450k/kg khô
