Chữa ung thư máu bằng tế bào gốc hiện đang được coi là liệu pháp thần kì dành cho những người bị ung thư máu cũng như nhiều loại ung thư khác. Tuy nhiên, cụ thể phương pháp ghép tế bào gốc như thế nào, quy trình thực hiện liệu pháp này ra sao và cách chăm sóc sau khi cấy tế bào gốc như thế nào thì không phải ai cũng biết.
Chữa ung thư máu bằng tế bào gốc là cách để điều trị các bệnh ung thư máu như bệnh bạch cầu, u đa tủy, ung thư máu non-Hodgkin. Phương pháp này sẽ giúp cơ thể người bệnh bảo tồn khả năng tạo ra các tế bào máu sau quá trình hóa trị hoặc xạ trị với liều cao. Hiện nay, mỗi năm có khoảng 50.000 trường hợp tại Mỹ được áp dụng phương pháp chữa ung thư máu bằng tế bào gốc.
Chữa ung thư máu bằng tế bào gốc là phương pháp tiên tiến đang được áp dụng
Tế bào gốc lấy từ đâu?
Tế bào gốc có thể lấy từ nhiều nguồn khác nhau. Khi tiến hành cấy tủy xương sẽ thay thế tủy bị bệnh bằng tế bào gốc tủy xương không bị ung thư. Khi cấy tế bào máu ngoại vi sẽ sử dụng tế bào gốc lấy từ trong máu. Các tế bào gốc dùng để nuôi cấy có thể sẽ lấy trực tiếp từ bản thân người bệnh hoặc tế bào từ người hiến tặng.
Tế bào gốc từ máu cuống rốn
Máu dây rốn của trẻ sơ sinh cũng có thể cho những tế bào gốc cần thiết. Vì vậy một số gia đình đã tiến hành gửi tế bào gốc cuống rốn của trẻ vào ngân hàng cuốn rốn, nhằm tạo nên nguồn tế bào gốc cho chính đứa trẻ đó, những người thân trong gia đình hoặc cộng đồng trong tương lai.
Tìm tế bào tương thích
Trong phương pháp chữa ung thư máu bằng tế bào gốc, một số người bệnh có thể lấy tế bào gốc từ chính bản thân họ. Tuy nhiên một số người sẽ phải phụ thuộc vào sự hiến tặng của người khác. Do vậy, việc tìm được các tế bào tương thích là vô cùng quan trọng vì có thể tế bào mới sẽ quay lại tấn công tế bào của người bệnh hoặc hệ miễn dịch của bệnh nhân sẽ tấn công các tế bào hiến tặng.
Quá trình nuôi cấy tế bào gốc
Khi lấy tủy xương, người hiến tặng sẽ được gây tê, sau đó bác sĩ dùng kim tiêm mạnh để lấy tủy xương từ xương hông. Quá trình này có thể kéo dài từ 1-2 tiếng. Trong vài ngày trước khi hiến tặng tế bào máu ngoại vi, người hiến tặng sẽ được tiêm một số loại thuốc đặc biệt để tăng tế bào gốc trong máu. Sau đó cơ thể người hiến tặng sẽ được nối với máy để lọc ra các tế bào ung thư gốc từ máu và để lại phần không phải tế bào gốc.
Vì sao cần phải nuôi cấy tế bào gốc?
Phương pháp hóa trị và xạ trị với liều cao được sử dụng trong điều trị ung thư máu sẽ giúp tiêu diệt các tế bào ung thư nhưng đồng thời cũng giết chết các tế bào tủy xương khỏe mạnh. Vì vậy, việc nuôi cấy tế bào gốc, ứng dụng chữa ung thư máu bằng tế bào gốc sẽ giúp bảo tồn khả năng sản xuất ra các tế bào máu của tủy xương.
Mô hình nuôi cấy mini
Với những người cao tuổi hay người bệnh nặng, cơ thể không đáp ứng được với cách chữa ung thư máu bằng tế bào gốc truyền thống thì sẽ được áp dụng phương pháp mini stem cell transplan, hay còn gọi là nuôi cấy tế bào gốc mini. Mục đích của phương pháp này là làm giảm cường độ và tiêu diệt một số tế bào ung thư. Tuy nhiên việc này có thể làm dịu hệ miễn dịch, tế bào gốc sẽ được giữ lại mà không bị hệ miễn dịch loại bỏ. Do vậy, việc hóa trị và xạ trị cũng giảm cường độ nhưng có thể không ngăn chặn được triệt để ung thư.
Cơ chế gây bệnh ung thư máu và cách phòng ngừa ung thư máu hữu hiệu
Chữa ung thư máu bằng tế bào gốc thường chỉ là phương án B
Bệnh ung thư máu thường được tiến hành điều trị bằng hóa trị. Một số trường hợp có thể phối hợp sử dụng các loại thuốc hoặc phương pháp điều trị khác. Hiện nay, các chuyên gia vẫn còn nhiều ý kiến trái chiều trong việc áp dụng các phương pháp điều trị ung thư máu. Bởi vì chi phí ghép tế bào gốc thường rất tốn kém, tiềm ẩn nhiều nguy cơ và chỉ được thực hiện khi phương pháp hóa trị không có tác dụng. Tuy nhiên một số trung tâm điều trị ung thư vẫn áp dụng chữa ung thư máu bằng tế bào gốc là lựa chọn đầu tiên.
Chuẩn bị phức tạp, cấy ghép đơn giản
Quá trình chuẩn bị cho việc cấy tế bào gốc rất phức tạp với nhiều quy trình xét nghiệm, tìm các tế bào tương thích, tiến hành hóa trị và xạ trị bền bỉ trước khi nuôi cấy. Tuy nhiên, khi cấy ghép tế bào lại thực hiện rất đơn giản, thông thường chỉ mất từ 1-5 tiếng. Khi đó, bác sĩ sẽ tiêm tế bào vào dòng máu thông qua việc truyền tĩnh mạch, người bệnh vẫn hoàn toàn tỉnh táo.
Phương pháp ghép tế bào gốc được thực hiện rất đơn giản
Quá trình chờ đợi và hồi phục
Bệnh nhân sẽ phải nằm viện khoảng 2-6 tuần sau khi chữa ung thư máu bằng tế bào gốc để xem xét quá trình tạo tế bào máu mới như thế nào. Trong thời gian này, lượng tế bào máu có thể sẽ giảm đi nên người bệnh cần được theo dõi nghiêm ngặt, được sử dụng các loại thuốc chống khuẩn, chống nấm, chống virus để dự phòng các tình trạng nhiễm trùng.
Sau khi ra viện, người bệnh sẽ phải được kiểm tra hàng tuần hoặc hàng tháng bằng các loại xét nghiệm: xét nghiệm máu, X quang ngực, xét nghiệm tủy xương…Bên cạnh đó, người bệnh cũng được truyền máu và sử dụng kháng sinh thường xuyên. Trong 1 năm đầu tiên, người bệnh sẽ phải tái khám thường xuyên cho đến khi hệ miễn dịch hoạt động trở lại bình thường.
Chăm sóc sau khi cấy tế bào gốc
Chữa ung thư máu bằng tế bào gốc có thể giúp bệnh nhân vượt qua cửa tử. Tuy nhiên sẽ có rất nhiều vấn đề xảy ra: tổn thương cơ quan, thay đổi hoocmon, vô sinh, ảnh hưởng thần kinh hay các loại ung thư khác. Hiện nay, các nhà nghiên cứu vẫn đang tiến hành nhiều biện pháp để giảm nguy cơ và tăng chất lượng sống cho các bệnh nhân bị ung thư máu.
Hiện nay, chi phí ghép tế bào gốc chữa ung thư máu khá cao, dao động từ 200-600 triệu. Đây cũng là trở ngại lớn cho những gia đình không có điều kiện kinh tế.
Xem thêm: Những điều bạn cần biết về chữa bệnh ung thư máu bằng công nghệ tế bào gốc – Báo Dân trí
.
