Trư linh

Trư linh là một loại nấm có nắp, sống được tại những vùng khí hậu khác biệt, gặp ở Đông Á châu và Bắc Mỹ. Khối nấm (sclerotium) không có dạng thuần nhất, thường là những cục dài, ngắn không đều, đôi khi dẹp, có khi phân nhánh như gừng, kích thước cỡ 2.5 x 4 x 3-10 cm. Mặt ngoài màu nâu đen, có thể nhăn nheo, xếp lớp hay cong vòng. Khi cắt ngang, thiết diện màu trắng đến nâu nhạt.

Phân bố:

Nấm sống ký sinh trên các cây thân mộc như Sồi, Beech, Mahogany (những cây thuộc loại gỗ cứng), và cả trên rễ Maple, và trên thân cây mục. Nấm phát triển vào cuối mùa Hè sang đến đầu mùa Thu. Tuy được dùng làm thuốc nhưng nấm cũng là một món ăn khá ngon và được ưa chuộng tại Nhật, Trung Quốc. Trư linh chưa thấy trồng và khai thác ở Việt Nam, thường được nhập ở Đông Á, Bắc Mỹ và các nước khác.

Mô tả Dược liệu:

Vị thuốc Trư linh là một khối tròn lớn, đường kính rộng tới 40 cm. Khối tròn này còn được gọi là “quả thể” nấm. Quả thể nấm là một chùm nấm gồm từ vài chục đến vài trăm tai nấm. Có dạng xốp, ngoài hơi đen, trong trắng ngà là tốt. Thứ tốt không thấm nước, không mủn.

Cách Bào chế:

– Theo Trung Y: Cạo bỏ vỏ thô, lấy nước sông chảy (Trường lưu thuỷ) ngâm một đêm, đến sáng vớt ra thái lát mỏng, lấy lá thăng ma lẫn với nó đồ 3 giờ, bỏ lá phơi khô dùng (Lôi Công Bào Chích Luận). Dùng Trư linh để trừ thấp thì dùng sống.

– Theo kinh nghiệm Việt Nam: Rửa sạch thái mỏng, phơi khô.

Bảo quản: Để nơi khô ráo, tránh ẩm.

Thành phần hoá học: Có Albumin, chất xơ, chất đường…

Tính vị: Vị ngọt, nhạt, tính bình.

Quy kinh: Vào kinh Thận và Bàng quang.

Tác dụng của Trư linh:

Lợi tiểu, thấm thấp, ôn dương, hóa khí. Hỗ trợ trong việc điều trị nhiều bệnh ung thư. Ngày nay người ta thường dùng Trư linh để điều trị các bệnh liên quan đến nhiễm khuẩn hệ tiết niệu, viêm thận hoặc xơ gan.

Chủ trị: Tiểu ít, thuỷ thũng, trướng đầy, trị lâm lậu, bạch trọc, bạch đái.

Liều dùng: Ngày dùng 8 – 16g.

Kiêng ky: Không có thấp nhiệt thì không nên dùng.

Bài thuốc có Trư linh:

– Trị chứng nôn mữa, miệng khát ngực đầy đàm ngưng: Bạch truật, Phục linh, Trư linh các vị bằng nhau tán nhỏ mỗi lần dùng 8-10g/ 3 lần.

– Trị có thai tiểu buốt tiểu gắt: Trư linh 200g tán bột ngày dùng 3 lần mỗi lần 12-16g.

– Chữa trúng thử (cảm nắng) hoặc loạn thổ tả: Phục linh 40g, Trư linh 20g, Cam thảo 80g, Bạch truật 20g, Trạch tả 40g, Quan quế 80g, Thạch cao 80g, Hàn thủy thạch 80g, Hoạt thạch 160g. Tán bột ngày uống 3 lần mỗi lần dùng 12g, uống với nước ấm.

– Chữa thuỷ thấp, đại tiện lỏng, tiểu không thông hoặc nôn, (hoắc loạn thổ tả): Trư linh, Phục linh, Hoạt thạch, Trạch tả, A giao, đều 4g. Sắc uống.

– Ung thư bàng quang: Trư linh 30g, Bạch hoa xà thiệt thảo 30g, Sa uyển tử 15g, Sơn từ cô 15g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.