Xuyên Luyện Tử
Tên khác: Quả xoan, quả nhỏ gọi là Kim linh tử
Tên khoa học: Fructus Meliae toosendan.
Bộ phận dùng: Quả của cây Xoan đào- Azadirachta indica A, Juss., họ Xoan (Meliaceae).
Mô tả Dược liệu:
Vị thuốc Xuyên luyện tử là quả non của cây xoan, quả hình cầu, dài 2,5- 4cm, rộng 2- 3cm, khi già phơi khô có màu vàng nhạt, chắc, không mốc mọt là tốt.
Quy kinh: Vào kinh can, vị, tiểu trường, bàng quang
Thành phần hóa học: Toosendanin, Melianone, melianol, melianediol, azadirachtin
Tác dụng của Xuyên luyện tử: Hành khí, chỉ thống, bài trùng, trừ nấm, thanh nhiệt
Liều dùng: 3 – 10g
Chủ trị:
– Can khí ứ trệ, bụng trướng đau, mặt đỏ, mắt đỏ dùng Xuyên luyện tử với Diên hồ sách, Hương phụ
– Trị đau dạ dày, khoang bụng trướng, đau bụng giun, viêm gan, sán thống, đau bụng kinh, bệnh giun đũa, sốt nóng hôn mê đau tim, đau sườn. Vỏ được dùng trị ghẻ lở, nấm ngoài da, bệnh mày đay.
+ Sơ can lý khí, dưỡng huyết thông lạc: Xuyên luyện tử 9g, tiểu hồi hương 3g, quế chi 6g, xuyên khung 4,5g, đương quy 9g, tế tân 3g, ô dược 9g, chỉ xác 4,5g, ngô thù du 3g, trần bì 6g. Đổ 1 lít nước sắc còn 300ml, ngày chia 3 lần, uống nóng.
+ Chữa viêm dạ dày thể Can Vị có khí trệ: Sài hồ 12g, Hương phụ 12g, Bạch thược 12g, Bạch linh 12g, Cam thảo 4g, Diên hồ 12g, Xuyên luyện tử 10g, Tô ngạnh, Chỉ xác đều 12g.
+ Trị sỏi tiết niệu thể khí trệ huyết ứ: Đào nhân 12g, xuyên khung 12g, ngưu tất 12g, hoạt thạch 15g; kê nội kim 12g, trạch tả 12g, ô dược, xuyên luyện tử đều 9g; hồng hoa, đương quy, đông quỷ tử đều 12g; kim tiền thảo 30g; hải kim sa, xa tiền tử đều 15g; thạch vĩ 12g, cam thảo 5g. Sắc uống trong 7 ngày, ngày 1 thang, chia 3 lần, mỗi lần 1 bát, uống ấm, trước hoặc sau ăn 1 giờ. Nếu các triệu chứng không thuyên giảm phải đến bệnh viện để khám và điều trị.
