Dạ giao đằng
I. Giới thiệu Dược Liệu Dạ Giao Đằng
Dạ giao đằng còn gọi là Thủ ô đằng, Kỳ đằng. Tương truyền về đêm dây của 2 cây Hà thủ ô quấn lại với nhau nên gọi là Dạ giao đằng (Dạ: ban đêm, giao: gặp gỡ nhau, đằng: dây leo).
Tên khoa học: Polygonum multiflorum Thunb.
Họ khoa học: Polygonaceae.
a. Mô tả
Dây leo bằng thân quấn của cây Hà thủ ô đỏ (Polygonum Multiflorum Thunb), cây sống dai, thân mềm nhẵn, mọc soắn vào nhau. Lá mọc so le, có cuống dài khoảng 2cm, hình tim hẹp hoặc hình mũi tên, đầu thuôn nhọn, có 3-5 gân xuất phát từ gốc lá. Phiến lá dài 5-8cm, rộng 3-4cm. Bẹ chìa mỏng, ngắn. Rễ phình thành củ màu nâu đỏ, như củ khoai lang (xem thêm: Hà thủ ô).
b. Phân biệt
Cần phân biệt với dây Hà thủ ô trắng còn gọi là giây vú bò, sừng bò
c. Phân bố
Cây mọc hoang ở vùng núi cao, nhiều nhất ở các tỉnh Lai Châu, Sơn La, Hoàng Liên Sơn. Cây được trồng bằng dây hay hạt, có nơi trồng ở đất đồi trung du, cây phát triển tốt.
d. Thu hái, sơ chế
Chặt về phơi khô, cất dùng
e. Phần dùng làm thuốc
Thân dây
II. Vị thuốc Dạ giao đằng
a. Tính vị
Vị ngọt, tính bình
b. Quy trình
Vào kinh Tâm, Can.(Trung dược đại từ điển)
Vào 2 kinh Tâm, Tỳ. (Bản thảo tái tân)
Vào 2 kinh Can, Thận. (Tứ Xuyên Trung dược chí)
c. Công dụng
Dưỡng tâm, An thần, chỉ hãn, trừ phong thấp, thư cân lạc.
Bổ trung khí, hành kinh lạc, thông huyết mạch, trị lao thương. (Bản thảo tái tân)
Trị đêm ngủ ít. (Bản thảo chính nghĩa)
Dưỡng Can Thận, cầm hư hãn, an thần thúc ngủ. (Ẩm phiến tân tham)
Tiêu sưng ung nhọt, tràng nhạc và trĩ sang. (An Huy dược tài)
Trừ phong thấp, thông kinh lạc. Trị mất ngủ, nhiều mồ hôi, thiếu máu, tòan thân đau mỏi, bệnh ngòai da ghẻ lở (Trung thảo dược Thiểm Tây)
III. Ứng dụng lâm sàng chữa bệnh của Dạ giao đằng
a. Trị mất ngủ nóng nảy bồn chồn trong người, hay mơ mộng khi ngủ:
Hà thủ ô đằng, Đơn sâm, mỗi thứ 3 chỉ, Trân châu mẫu 1 lượng. Sắc uống (Kinh Nghiệm Dân Gian)
b. Trị mất ngủ, ra nhiều mồ hôi, thiếu máu, đau nhức toàn thân.
Dạ giao đằng (Thủ ô đằng) 2 lượng khô, sắc uống (Kinh Nghiệm Dân Gian).
c. Trị chứng tâm thần phân liệt.
Hà thủ ô chế 90g, Dạ giao đằng 90g, Táo đỏ 5 trái. Sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
d. Trị lao thương, ung nhọt, tràng nhạc, phong sang ghẻ lở.
Phong sang ghẻ lở phát ngứa, sắc nước tắm rửa. (Cương mục).
