Sài Hồ Bắc
(Bupleurum sinense)
Dược Liệu Sài Hồ Bắc có tên khác: Sài hồ, bắc sài hồ, sà diệp sài hồ, trúc diệp sài hồ.
Tên khoa học: Bupleurum sinense D C,thuộc họ Hoa tán (Apiaceae).
Mô tả Dược Liệu Sài Hồ Bắc:
Sài hồ bắc là một cây thảo sống lâu năm, cao 45-70cm, rễ nhỏ, hình trụ, phân nhánh hoặc không phân nhánh. Thân mọc thẳng, phân cành hình chữ chi. Lá mọc cách, mép nguyên, hình mác, dài 3-6cm, rộng 6-13mm, đầu lá nhọn, có 1-9 đường gân song song. Lá phía dưới có cuống ngắn, phía trên không có cuống. Cụm hoahình tán kép, mọc ở kẽ lá hoặc đầu cành. Trục cụm hoa chung, nhỏ và dài, có từ 4-10 cụm hoa phụ không dài bằng nhau. Hoa nhỏ màu vàng. Quả hình bầu dục, dài độ 5mm, nhưng góc quả rất rõ, 3 ống tinh dầu nằm ở mặt tiếp giáp. Cây trồng sinh trưởng mạnh vào mùa xuân – hè và có hoa quả vào mùa thu. Quả già tự mở, hạt rơi vãi trên mặt đất, tồn tại qua mùa đông lạnh và sẽ nảy mầm vào mùa xuân năm sau.
Phân bố:
Sài hồ bắc ưa khí hậu ẩm mát của vùng ôn đới ấm, nhiệt độ trung bình năm từ 13 đến 18°C, về mùa đông, thường có tuyết hoặc băng giá. Sài hồ bắc có nguồn gốc ở Nhật Bản và Trung Quốc. Hiện nay, hai nước này cũng là nơi trồng nhiều sài hồ bắc nhất.
Bộ phận dùng: Rễ đã được phơi hoặc sấy khô.
Thu hái, chế biến Dược liệu: Đào lấy rễ, cắt bỏ phần trên cổ rễ, rửa sạch đất cát, phơi hoặc sấy khô.
Thành phần hóa học: Saponin, một chất rượu gọi là bupleurumol, chất phytosterol và một ít tinh dầu. Trong thân và lá có chứa rutin.
Tính vị: Vị đắng, mùi thơm, tính mát
Quy kinh: Vào 4 kinh can, đởm, tâm bào và tam tiêu.
Tác dụng của Sài hồ bắc: Tác dụng hạ nhiệt, giải cảm, thông khí, nhuận gan, sáng mắt, trừ sốt rét.
Công dụng của Sài hồ bắc:
Dùng chữa các bệnh khi nóng khi lạnh, cảm sốt trong rét ngoài nóng, ngực tức, sườn đau, chóng mặt, miệng đắng, tai ù, choáng váng, lao nóng hâm hấp trong xương, nôn mửa, sốt rét, phụ nữa kinh nguyệt không đều, bế kinh.
Kiêng kỵ: Người yếu mệt, thuộc chứng âm hư hỏa vượng người thiếu máu không dùng.
Bảo quản: Để nơi thoáng mát, khô ráo, tránh mối mọt.
Bài thuốc có Sài hồ bắc:
– Chữa sốt, sốt do hư lao, cảm mạo: Sài hồ bắc 100g, cam thảo 25g. Tán nhỏ, rây bột mịn. Ngày dùng 8g, với một bát nước.
– Chữa viêm loét dạ dày tá tràng: Sài hồ bắc, bạch thược, mỗi vị 12g; chỉ xác, xuyên khung, hương phụ, thanh bì, mỗi vị 8g; cam thảo 6g. Sắc uống ngày một thang.
– Chữa tiêu chảy mạn tính: Sài hồ bắc 12g; phòng phong, bạch thược, bạch truật, mỗi vị 8g; cam thảo, trần bì, chỉ xác, mỗi vị 6g. Sắc uống ngày một thang.
