Tạo Giác Thích – Gai Bồ Kết
(Spina Gleditschae)
Tên khác: Gai bồ kết
Tên khoa học: Spina Gleditschae.
Mô tả Dược liệu:
Tạo giác thích là gai cây Bồ kết. Gai phân nhánh gồm có gai chính và các gai nhánh, có khi 2 – 7 gai xếp thành cụm xoắn ốc. Gai chính dài 3 – 15 cm hoặc hơn, đường kính 0,3 – 1cm. Các gai nhánh dài 1-6cm. mặt ngoài màu nâu hoặc tím. Chất nhẹ, cứng, khó bẻ gãy. Phần gỗ màu trắng vàng. Không mùi, vị nhạt.
Cây Bồ kết
Bộ phận dùng, thu hái và sơ chế:
Vị thuốc Tạo giác thích là gai cây Bồ kết. Nên chọn loại gai còn tươi từng chùm ở thân hoặc cành khi thu hái chỉ cần lấy dao lau sau đó phơi khô cắt nhỏ sao qua dùng. Loại gai để lâu chết khô trên cây không dùng. Khi mua cần phân biệt gai cây Tầm sọng.
Tính vị: Vị cay tính ôn.
Quy kinh: Vào kinh Can, Vị.
Thành phần hóa học:
Chủ yếu có chứa Saponin triterpenoid bao gồm: glenidin, gledigenin, gleditschia saponin ceryl alcohol, nonacosane, stigmasterol, sitosterol, phenols, flavonoids, amino acids vv.
Tác dụng của Tạo giác thích: Thác độc, bài nùng, hoạt huyết, tiêu viêm, thông sữa, giải độc.
Chủ trị: Các chứng ung, mụn nhọt chưa vỡ mủ do nhiệt độc, tắc tia sữa. Các chứng đau nhức khớp xương do đàm thấp.
Bài thuốc có Tạo giác thích:
– Chữa bệnh ung dương ở bên trong đã thành hình không dễ gì đã vỡ: Tạo giác thích 12g, Sinh kỳ 12g, Xuyên sơn giáp10g, Xuyên khung 14g, Đương quy 14g. Sắc ngày một thang, uống 3 lần trong ngày.
– Chữa mụn nhọt sưng nhức: Nếu bị mụn nhọn sưng nhức khó ngủ thì lấy 4g gai bồ kết sắc uống mỗi ngày.(Kinh Nghiệm Dân Gian)
– Chữa các chứng ung, sang độc sơ khởi hoặc chưa vỡ mủ do nhiệt độ: Gai bồ kết uống trong hoặc đắp ngoài. (Kinh Nghiệm Dân Gian)
– Chữa thanh niên nỗi mụn bọc trên mặt và sau lưng (do gan huyết nhiệt): Tạo giác thích 20g, Bồ công anh 20g. Sắc uống ngày một thang.(Kinh Nghiệm Dân Gian)
– Chữa phụ nữ mới sinh tắc tia sữa: Tạo giác thích 10g, Bồ công anh 20g, Đương quy 20g, Xuyên khung 14g, Đào nhân 12g, Thán khương 6g, Cam thảo 4g, Nhục quế 4g. Sắc uống ngày một thang.(Kinh Nghiệm Dân Gian)
Kiêng kỵ: Phụ nữ có thai, âm hư hỏa vượng không dùng.
