Tác dụng phụ của xạ trị ung thư có gây hại cho sức khoẻ? Xạ trị có thể khiến ung thư tái phát? Làm sao giải độc do xạ trị ung thư an toàn?
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư thường gặp?
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư như mệt mỏi, hay quên… khiến nhiều bệnh nhân lo lắng. Những tác dụng phụ này xuất hiện tạm thời hay ảnh hưởng lâu dài tới sức khoẻ? Xạ trị có nguy hiểm như nhiều người vẫn nghĩ? Làm sao để xử trí?
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư bệnh nhân có thể gặp phải như mệt mỏi, viêm họng, tổn thương da…
Mệt mỏi do xạ trị ung thư
Nguyên nhân mệt mỏi do xạ trị
Quá trình xạ trị khiến bệnh nhân bị giảm hồng cầu, suy dinh dưỡng khiến một số tế bào khoẻ mạnh cũng bị suy yếu. Do đó, bệnh nhân xạ trị thường bị mệt mỏi, khó ngủ và ăn không ngon trong thời gian dài. Tác dụng phụ này sẽ kết thúc sau 1 – 3 tháng kết thúc xạ trị. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có sức khoẻ yếu vẫn gặp tình trạng này sau một năm.
Xử lý mệt mỏi do xạ trị?
Hiện nay chưa có thuốc để giảm mệt mỏi cho bệnh nhân sau xạ trị. Tuy nhiên, một số phương pháp giúp giảm mệt mỏi hiệu quả được áp dụng như:
- Truyền thêm máu;
- Uống thuốc kích thích sản sinh hồng cầu;
- Tập thể dục nhẹ nhàng;
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư lên da
Tác dụng phụ tạm thời của xạ trị với da
Sau khoảng một tuần xạ trị, các tế bào biểu mô da sẽ bị tổn thương, gây nên các hiện tượng:
- Phát ban;
- Khô da;
- Rụng lông hoặc tóc;
Sau 4 đến 5 tuần, da sẽ bị khô và đóng vảy. Sau 5 đến 7 ngày tiếp theo, lớp vảy có thể bị tróc.
Bệnh nhân thường được điều trị bằng cách làm sạch da, bôi kem chứa hydrocortisone để kháng khuẩn. Ngoài ra, có thể uống thuốc kháng sinh để giảm đau.
Tác dụng phụ của xạ trị lên da kéo dài
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư lên da với một số bệnh nhân có thể trạng yếu có thể kéo dài trong một vài năm với các biểu hiện:
- Giảm sắc tố da: Da nhợt nhạt, thâm;
- Giãn mao mạch gây rụng tóc vĩnh viễn;
- Viêm loét hoặc teo da;
- Xơ hoặc phù da vùng xạ trị;
Điều trị: Dùng kem giữ ẩm, hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Một số bệnh nhân nặng hơn được chỉ định bơm oxy cao áp, cắt lọc ngoại khoa.
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư đến miệng và họng
Khi xạ trị ở vùng đầu và cổ thường khiến tế bào ở miệng, họng bị tổn thương nhẹ. Do đó, bệnh nhân thường bị viêm miệng, họng.
Biểu hiện:
- Miệng bị khô, mất vị giác;
- Khoang miệng bị đau buốt;
- Bị đau, chảy máu răng;
- Bị viêm họng;
Tác dụng phụ sẽ hết sau 3 – 4 ngày xạ trị. Khi xuất hiện các biểu hiện trên, bệnh nhân được uống thuốc giảm đau, kháng viêm. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần chú ý vệ sinh răng miệng để hạn chế tác dụng phụ của bệnh.
Tác hại của xạ trị với não
Xạ trị điều trị u não có thể làm chết một số tế bào lành tính gây hoại tử cục bộ ở não. Do đó, bệnh nhân sẽ có một số triệu chứng:
- Suy giảm hoặc mất trí nhớ;
- Giảm ham muốn tình dục;
- Không chịu được lạnh;
- Buồn nôn, chóng mặt, suy giảm thị lực;
Một số bệnh nhân có thể trạng yếu có thể bị tử vong. Tuy nhiên, sau xạ trị, bệnh nhân u não vẫn có chất lượng cuộc sống tốt hơn so với người không điều trị.
Bệnh nhân có thể được dùng Dexamethasone hoặc Mannitol để điều trị triệu chứng.
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư phổi, bệnh ung thư vùng ngực khác
Xạ trị ung thư phổi hay các bệnh ung thư ở vùng ngực khác khiến surfactant bị giảm. Chất này có công dụng mở rộng đường dẫn khí cho phổi. Nếu surfactant bị giảm, phổi không thể nở ra như bình thường dẫn tới hiện tượng thở ngắn, ho. Tuy nhiên, triệu chứng này có thể hết sau khi dùng thuốc corticoid.
Ngoài ra, nếu vùng phóng xạ trên phổi quá mức, các tế bào trên bề mặt phổi sẽ chết hoá sẹo. Tình trạng này còn gọi là cứng hoặc xơ hoá phổi. Do đó, bệnh nhân sẽ bị thở ngắn, hoạt động thể lực kém. Hiện tượng này thường diễn ra khoảng một vài tháng đến một vài năm sau xạ trị. Bệnh nhân sẽ được chỉ định vật lý trị liệu cho hệ hô hấp hoặc dùng thuốc dãn phế quản.
Ảnh hưởng của xạ trị với ống tiêu hoá
Xạ trị ung thư vùng bụng, ngực thường gây phù nề, viêm nhiễm ở một số bộ phận hệ tiêu hoá: Thực quản, dạ dày, đường ruột. Một số triệu chứng thường thấy:
- Đau bụng;
- Buồn nôn;
- Tiêu chảy;
Với thực quản bị viêm, bệnh nhân được dùng thuốc kháng axit kết hợp với thuốc tê (thường dùng lidocaine). Nếu bị nôn, tiêu chảy quá nhiều, bác sĩ sẽ tiến hành truyền dịch, uống bù nước. Triệu chứng này thường hết sau khi kết thúc xạ trị khoảng 10 – 15 ngày.
Tác hại của xạ trị với hệ sinh sản
Tác dụng phụ của xạ trị với tinh hoàn
Với bệnh nhân ung thư tinh hoàn, xạ trị có thể làm mất hoàn toàn khả năng sản sinh tinh trùng. Tuy nhiên, bệnh nhân thường được dùng tấm giáp che chắn tinh hoàn trước khi thực hiện phóng xạ. Do đó, bệnh nhân không cần quá lo lắng về tình trạng này.
Với bệnh nhân ung thư buồng trứng
Rất khó để bảo vệ cả hai buồng trứng trong quá trình xạ trị. Bệnh nhân thường được che chắn một trong hai buồng trứng để đảm bảo khả năng sinh sản.
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư: giảm chức năng tình dục
Xạ trị ở vùng chậu thường làm thay đổi nội tiết tố ở cả nam và nữ. Do đó, khiến bệnh nhân sẽ giảm ham muốn sau khi xạ trị. Khả năng sẽ được phục hồi 80% sau khi kết thúc xạ trị khoảng 3 – 4 tháng.
Nấm lim xanh tự nhiên có nhiều dược chất quý giúp giảm thiểu tác dụng phụ của xạ trị ung thư
Giải độc xạ trị nhờ nấm lim xanh
Để giảm thiểu các tác dụng phụ của xạ trị ung thư, nhiều bác sĩ khuyên bệnh nhân dùng nấm lim xanh. Theo đó, nấm lim xanh chứa Adenosine, dược chất này đóng vai trò quan trọng trong quá trình sinh hoá. Nhờ đó giúp cơ thể tự đào thải độc tố do xạ trị qua gan, hệ bài tiết. Sau 7 ngày uống nấm, nếu thấy đi tiểu nhiều hơn bình thường, đây là hiện tượng cơ thể tự giải phóng chất độc.
Ngoài ra, nấm lim chứa hàm lượng germanium cao gấp 5 lần so với nhân sâm. Dược chất này kích thích cơ thể sản sinh lượng lớn kháng nguyên khối u, bảo vệ tế bào lành tính khỏi sự tấn công của xạ trị.
Tham khảo thêm: Bệnh nhân sống khoẻ sau khi xạ trị nhờ có nấm lim xanh – Báo Hà Nội mới
.
