Tầm Duột
(Phyllanthus distichus Muell)
Dược Liệu Tầm Duột có tên gọi khác: Chùm ruột, chùm giuột, tầm ruộc, mak nhôm (Viêntian).
Tên khoa học: Phyllanthus distichus Muell, Arg. (Phyllanthus acidus Skeels, cicca disticha L.). Thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae.
Mô tả cây thuốc:
Tầm duột là một cây nhỏ, thân nhẵn. Cành có vỏ màu xám nhạt, trên có nhiều vết sẹo của lá cũ. Cành non màu xanh nhạt nhẵn. Lá mềm, mỏng, mặt trên màu xanh nhạt, mặt dưới màu nhạt hơn, dài 4-5cm, rộng 18-20mm, phía cuống tù hay hơi tròn, đầu phiến nhọn. Hoa mọc thành xim đơm nhị lệ trên những cành gầy nhỏ, dài 6-15cm, tụ thành từng cụm 4-7 hoa trên những mấu tròn, ở kẽ những lá đã rụng. Quả nang, 4 mảnh, khi chín có màu đen nhạt, đường kính 5mm có đài hươi đồng trưởng, cuống quả dài chừng 7mm.
Thành phần hóa học:
Trong quả có 89-91% nước, 0,73-0,90% chất protit, 0,61-0,76% chất lipit, 5,89-7,29% chất gluxit, độ chua biểu thị bằng axit axetic chừng 1,7%. Độ tro chừng 0,52-0,84%. Ngoài ra còn có chừng 40mg vitamin C trong l00g quả (gần như trong bưởi và chanh).
Bộ phận dùng: Quả, lá, vỏ thân và rễ.
Tác dụng của Tầm duột:
Quả có tác dụng giải nhiệt, bổ gan và bổ máu. Lá và rễ có tính nóng, rễ độc, có tác dụng làm tan ứ huyết, tiêu độc, tiêu đờm, sát trùng, đặc biệt chống độc đối với nọc độc rắn.
Công dụng, cách dùng Dược liệu:
– Dịch ép quả dùng để giải khát. Lá cây chùm ruột dùng để đun nước tắm chữa lở, nổi mề đay và các bệnh ngoài da khác.Vỏ thân cây có khả năng tiêu hạch độc, ung nhọt, tiêu đờm, trừ tích ở phế. Rượu ngâm vỏ thân cây, nhỏ vào tai chữa thối tai tiêu mủ, bôi chữa ghẻ, loét, vết thương chảy máu ngoài da, ngậm chữa đau răng, đau họng.
– Ngoài ra, bột vỏ thân ngâm dấm còn chữa được bệnh trĩ, ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 thìa canh. Rễ và vỏ rễ có độc, vì thế cần đun sôi vỏ rễ, xông hít chữa ho và nhức đầu. Nước sắc vỏ cây chùm ruột (được cô lại cho đặc) và rượu rễ cây chùm ruột chữa bệnh vảy nến.
Lưu ý:
Cấm không được uống nước sắc cũng như rượu ngâm vỏ rễ cây tầm duột vì rất độc. Có khả năng gây chết người, nhẹ thì cũng váng vất, nhức đầu, nặng hơn sẽ đau bụng dữ dội và xấu nhất có thể tử vong.
Bài thuốc có Tầm duột:
– Chữa đau nhức (đau lưng, chân, háng): Lá tầm duột tươi giã nát cùng hồ tiêu, đắp vào chỗ đau.
– Chữa suy yếu tim: Vỏ thân tầm duột 1 phần, vỏ thân vông đồng 2 phần. Sắc lên, cô lại thành cao đặc. Khi dùng hòa vào rượu trắng, uống ngày 2 muỗng café, chia làm 2 lần.
– Chữa lở ngứa, mề đay, ghẻ loét, vết thương ngoài da: Vỏ thân cây phơi khô, tán bột, chưng với dầu dừa, dùng để bôi.
– Để có một làn da mịn màng có thể ăn 200g quả tầm duột mỗi ngày nhất là vào những ngày trời nắng nóng.
